HPV (Human Papillomavirus), cinsel yolla bulaşabilen bir virüstür ve kadınlarda rahim ağzı kanseri gibi bazı kanserlerin oluşumuna neden olabilen bir faktördür. HPV aşısı, bu virüse karşı koruma sağlamak için geliştirilmiş bir aşıdır.
HPV aşısı, özellikle genç kızları ve erkekleri HPV enfeksiyonlarına karşı korumak için kullanılır. Aşı, HPV’nin neden olduğu bazı kanser türleri ve genital siğiller dahil olmak üzere HPV enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayabilir.
Bununla birlikte yapılan araştırmalar HPV aşısının, Rahim Ağzı Kanseri ile birlikte ağız, geniz, gırtlak, vajina, vulva, anüs ve peniste oluşabilecek kanserlerin risklerini de azalttığını göstermektedir.
HPV aşısı, önleyici bir aşıdır. Bu nedenle, aşılanmış bir kişi, daha önce HPV enfeksiyonuna maruz kalmamış olsa bile, enfeksiyona karşı koruma sağlayabilir. Ancak, HPV aşısı, HPV enfeksiyonlarının tüm türlerine karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle, kişilerin korunmak için diğer önlemler de alması gerekir, örneğin düzenli tarama testleri yapmak, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarla mücadele etmek için uygun korunma yöntemleri kullanmak ve sağlıklı cinsel ilişki alışkanlıkları geliştirmek gibi.
HPV aşısı ne zaman yapılmalıdır?
HPV (human papillomavirus) aşısı, en iyi koruma sağlaması için cinsel aktivite başlamadan önce yapılması tavsiye edilir. Ancak aşı, cinsel aktivite başladıktan sonra da devam edilebilir.
CDC (Centers for Disease Control and Prevention), Amerika Birleşik Devletleri’nde 11-12 yaşlarındaki tüm erkek ve kız çocuklarının HPV aşısını almalarını önermektedir. Aşının, cinsel aktivite başlamadan önce yapılması durumunda, aşıya olan immün cevap daha yüksektir. Ancak, cinsel aktivite başlamış olsa bile, kişi daha önce HPV aşısı almamışsa, aşı hala yapılabilir ve koruyucu bir etki sağlayabilir.
Bununla birlikte çocukluk çağında aşılanma yapılmadıysa erkekler 45 yaşına kadar aşılanabilirler. Kadınlar için ise bir yaş sınırı bulunmamaktadır.
HPV aşısı kimlere yapılmalıdır?
HPV aşısı kadın ve erkek fark etmeksizin 11-12 yaşından itibaren bütün bireylere yapılabilir. Cinsel ilişki yaşanmış olması veya HPV’ye maruz kalınmış olunması HPV aşısı yaptırmaya engel değildir. HPV aşısı ile henüz maruz kalınmayan HPV türlerine karşı da korunma sağlanabilir.
Ancak aşının içeriğinde bulunmayan diğer kanser yapıcı HPV tipleri aşıya rağmen kanser geliştirebilirler. Bu nedenle aşılı olunması durumunda dahi düzenli olarak hekim kontrolünden geçmek önemlidir.
HPV aşısı, aşağıdaki durumlar için de önerilir:
- Daha önce HPV enfeksiyonu geçirmemiş olan kadınlar ve erkekler
- Daha önce HPV enfeksiyonu geçirmiş olan ancak tedavi olmuş olan kişiler
- Daha önce HPV enfeksiyonu geçirmiş ve tedavi almamış olan kişiler
- Cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlarla (örn. HIV) enfeksiyon riski yüksek olanlar
- Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (örn. organ nakli sonrası hastalar)
HPV aşısı, kanser ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Aşının etkisi uzun vadelidir ve ciddi yan etkileri nadirdir. Ancak, HPV aşısı yalnızca HPV’nin birkaç türüne karşı koruma sağlar ve HPV ile ilişkili kanserlerin diğer nedenleri de olabileceği unutulmamalıdır. Ayrıca, HPV aşısı, cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlar veya gebelik gibi diğer cinsel sağlık konuları için koruma sağlamaz. Bu nedenle, HPV aşısı, koruyucu önlemlerin bir parçası olarak düşünülmelidir.
HPV aşısının koruyuculuğu ne kadar sürmektedir?
HPV aşısının koruyuculuğu, aşının tipine ve kişinin yaşına bağlı olarak değişebilir. Aşının koruyuculuğu, en az 10 yıl ve bazı durumlarda 20 yıla kadar sürebilir.
Örneğin, iki değerli HPV aşısı (Cervarix) 16 ve 18 numaralı HPV türlerine karşı koruma sağlar ve koruyuculuğunun en az 10 yıl sürdüğü bilinmektedir. Dört değerli HPV aşısı (Gardasil) ise 6, 11, 16 ve 18 numaralı HPV türlerine karşı koruma sağlar ve koruyuculuğunun en az 10 yıl sürdüğü bilinmektedir.
Öte yandan, yeni nesil HPV aşıları olan 9 değerli HPV aşıları (Gardasil 9), 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58 numaralı HPV türlerine karşı koruma sağlar ve uzun süreli koruma için daha fazla veri bulunmaktadır. Gardasil 9 aşısı için yapılan çalışmalar, 8 yıla kadar koruyuculuğun sürdüğünü göstermiştir.
Ancak, HPV aşısının koruyuculuğunun süresi tam olarak bilinmemektedir ve bazı durumlarda enfeksiyonun yeniden oluşabileceği olasılığı bulunmaktadır. Bu nedenle, HPV aşısı uygulanmış kişilerin düzenli tarama testleri yaptırmaları önerilmektedir.
HPV aşısı nasıl yapılır?
HPV (human papillomavirus) aşısı, kas içine enjekte edilir. Aşı, genellikle üst kol kasına yapılır. HPV aşısı, genellikle 2-3 doz halinde uygulanır. Doz sayısı ve aralıkları, aşının markasına ve kişinin yaşı ve sağlık durumuna göre değişebilir. Aşı yapılacak kişi, belirtilen aralıklarla aşıyı tamamlamalıdır. Genellikle 18 yaş altında cinsel aktivite yaşamamış bireylerde 2 doz yeterli gelirken, 18 yaş üzerine 3 doz olarak uygulanmaktadır.
Aşının yapılacağı gün, kişiye aşı yapılmadan önce sağlık uzmanı tarafından aşı hakkında bilgi verilir. Sağlık uzmanı, aşıyı yapmadan önce kişinin sağlık geçmişini, mevcut ilaçlarını, alerjik reaksiyon geçmişini ve diğer tıbbi durumlarını değerlendirebilir. Aşının uygulanması öncesinde, aşıya karşı alerjisi olan kişiler için testler yapılabilir.
Aşıyı yapacak sağlık uzmanı, steril bir iğne ve enjektör kullanır. Aşının yapıldığı bölge, önceden antiseptik ile temizlenir ve ardından iğne kas içine sokulur. Aşının uygulanması, genellikle ağrıya neden olmaz veya hafif bir rahatsızlık hissi yaratabilir.
HPV aşısı, genellikle güvenli bir aşıdır ve ciddi yan etkileri nadirdir. Ancak, bazı kişilerde hafif yan etkiler görülebilir. Bunlar arasında, aşı yapılan bölgede hafif ağrı, kızarıklık veya şişlik, halsizlik, baş ağrısı veya ateş yer alabilir. Bu yan etkiler genellikle kısa süreli ve hafif olup, kendiliğinden geçerler.
HPV aşısı ücretli mi?
HPV aşısı genellikle ücretlidir, ancak ülkeden ülkeye ve sağlık sigortası sistemine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Örneğin, bazı ülkelerde HPV aşısı ücretsiz olarak sunulurken, bazı ülkelerde bireylerin kendi ceplerinden ödeme yapmaları gerekebilir.
Bazı ülkelerde HPV aşısı, belirli yaş gruplarına ve cinsiyetlere göre ücretsiz olarak sunulurken, bazı ülkelerde sadece belirli gruplara (örneğin, genç kızlara) ücretsiz olarak sunulabilir. Bazı ülkelerde ise aşının tamamı veya bir kısmı sağlık sigortası kapsamında olabilir.
Bu nedenle, HPV aşısı ücretlendirme politikaları ülkeden ülkeye ve hatta bölgeden bölgeye farklılık gösterdiğinden, aşılamaya karar vermeden önce yerel sağlık yetkilileriyle veya sağlık sigortası şirketleriyle konuşmak önemlidir.
Ülkemizde HPV aşısının ücretsiz olmasına yönelik kampanyalar bulunmaktadır. Bu konuda Sağlık Bakanlığı’nın da bir takım çalışmaları vardır. Yakın zamanda yaş gruplarına kademeli olarak aşı takvimine alınacağını düşünülmektedir.
